มรรค

 

 

 

มรรค (The way to cessation of suffering) คือหนทางปฏิบัติให้ถึงความดับทุกข์ หรือปฏิบัติตนเพื่อให้บรรลุถึงสัจธรรม

มรรคประกอบด้วยองค์ ๘ องค์

๑. สัมมาทิฎฐิ (Right understanding) ความเห็นชอบหมายถึงการเห็นและการเข้าใจ เช่น

เข้าใจอริยสัจ ๔ เข้าใจไตรลักษณ์ ช่วยให้สู่จุดหมายสูงสุด คือนิพพาน หลักธรรมข้อนี้สามารถนำมาเป็นหลักในการดำเนินชีวิตประจำวันได้

๒.สัมมาสังกัปปะ (Right Intention) ดำริชอบ คือ ไม่ดำริหาความสุขสำราญ และเพลิดเพลินในรูป รส กลิ่น เสียง ดังนี้
    -ดำริออกจากสิ่งที่ผูกพันให้เป็นทุกข์
    -ดำริในทางไม่พยาบาท
    -ดำริในทางไม่เบียดเบียน

 

๓.สัมมาวาจา (Right speech) วจีสุจริต ๔ ประการ

-ไม่พูดปด (มุสาวาท)

-ไม่พูดส่อเสียด (ปิสุณวาจา) พูดยุยงให้เกิดแตกแยกให้เกิด   ความเกลียดชัง

-ไม่พูดคำหยาบ (ผรุสวาท) เช่น ไม่สุภาพ วาจาแข็งกร้าว

-ไม่พูดเหลวไหล (สัมผัปปลาปะ) พูดซุบซิบนินทา

๔ สัมมากัมมันตะ (Right action) การกระทำชอบ ได้แก่ การสุจริต ๓ ประการ

-ไม่ฆ่าสัตว์

-ไม่ลักทรัพย์

-ไม่ประพฤติผิดในกาม

๕. สัมมาอาชีวะ (Right Livelihood) เลี้ยงชีวิตชอบเลี้ยงชีวิตสุจริตในทางถูกธรรมเนียมทั้งทางโลก ไม่ผิดกฎหมาย และทางธรรมไม่ผิดศีล

๖. สัมมาวายามะ (Right Effort) พยายามชอบ คือ

-พยายามที่จะป้องกันความชั่วไม่ให้เกิดขึ้น (สังวรปธาน)

-พยายามที่จะกำจัดความชั่วที่เกิดขึ้นแล้วให้หมด (ปหานปธาน)

-พยายามที่จะสร้างความดีที่ยังไม่เกิดขึ้น (ภาวนาปธาน)

-พยายามรักษาความดีที่เกิดขึ้นแล้วไม่ให้เสื่อม (อนุรักขนาป  ธาน)

๗.    สัมมาสติ (Right mindfulness) ระลึกชอบ ได้แก่ระลึกการอันทำให้สงบจากราคะ โทสะ โมหะ

๘. สัมมาสมาธิ (Right Concentration) ตั้งจิตมั่นชอบคือ ความมั่นคงของจิต การที่จิตแน่วแน่กับสิ่งเดียว ไม่ฟุ้งซ่านส่ายไปส่ายมาจนเกิด “เอกัคคตา” การยึดจิตให้ละเอียด ดังนี้

ก.       ปฐมฌาน ประกอบด้วย วิตก วิจารณ์ ปิติ สุข และ เอกัคคตา

ข.       ทุติยฌาน ประกอบด้วย ปิติ สุข และเอกัคคตา

ค.       ตติยฌาน ประกอบด้วย สุขและเอกัคคตา

      จตุตถฌาน ประกอบด้วย อุเบกขาและเอกัคคตา

มรรค ๘ แบ่งออกเป็น ๓ กลุ่ม เรียกว่า ไตรสิกขา ศีล

-สัมมาวาจา สัมมากัมมันตะ สัมมาอาชีวะ-ศีลควบคุมกาย-สะอาด สมาธิ

-สัมมาวายามะ สัมมาสติ สัมมาสมาธิ-สมาธิ ควบ คุมใจ-สงบ

 ปัญญา

-สัมมาทิฏฐิ สัมมาสังกัปปะ-ปัญญา ควบคุมความคิด-สว่าง